Prawo Spadkowe

W skład spadku wchodzą rzeczy materialne oraz prawa i obowiązki. Najprościej tłumacząc w skład spadku wchodzą m.in.: prawa do nieruchomości, spółdzielcze prawo do lokalu, hipoteki, roszczenia o wykup czy naprawę szkody majątkowej, autorskie prawa majątkowe, prawa patentowe, rzeczy o wartości materialnej, ale także długi i zobowiązania spadkodawcy. 

Jeśli spadkodawca sporządził testament, to spadek po nim dziedziczą osoby wypisane w testamencie. Natomiast, gdy nie istnieje testamenty, spadek po zmarłym dziedziczy się na podstawie ustawy. Dokładniej tłumacząc spadek przy dziedziczeniu ustawowym należy się w pierwszej kolejności dzieciom spadkodawcy, następnie małżonkowi, rodzicom spadkodawcy oraz innym zstępnym (osoby uprawnione do dziedziczenia, znajdujące się w linii prostej ze spadkodawcą).

W sytuacji, kiedy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu, wysokość jak i części spadku przypadające każdemu spadkobiercy ustalana jest na podstawie ustawy. 

Małżonkowi oraz dzieciom spadkodawcy przysługuje spadek w częściach równych, jednak małżonek zawszę musi otrzymać ¼ część tego spadku. 

W dalszej kolejności (gdy spadkodawca nie maił dzieci, wnuków czy prawnuków)uprawnieni do spadku są rodzice spadkodawcy. Każde z nich dziedziczy również  ¼ część spadku. Kolejnymi spadkobiercami(w przypadku barku rodziców) jest rodzeństwo spadkodawcy. 

Nie, małżonkowie nie zawsze dziedziczą po sobie spadek. Występują przypadki, w których małżonkowie nie dziedziczą po sobie spadku. 
Dzieje się tak, gdy:

• sąd wydał prawomocny wyrok rozwiązujący małżeństwo 
• sąd wydał prawomocny wyrok orzekając separację małżonków
• trwa proces rozwodowy lub sprawa o separację z winny jednego z małżonków (a drugi z małżonków, niewinny rozpadowi małżeństwa umiera) wówczas małżonek winny rozpadu małżeństwa nie dziedziczy spadku
• gdy jeden z małżonków wydziedziczył w swoim testamencie drugiego z nich
• małżonek jest niegodny dziedziczenia. 

Za niegodną dziedziczenia uznawana jest osoba, która 

• dopuściła się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
• podstępem lub groźbą nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodziła mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
• umyślnie ukryła lub zniszczyła testament spadkodawcy, podrobiła lub przerobiła jego testament albo świadomie skorzystała z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Według kodeksu cywilnego wyróżniamy dwie główne kategorie testamentów – testamenty zwykłe i szczególne. 

Do testamentu zwykłego należy: 

• testament sporządzony własnoręcznie 
• testament notarialny wydany w formie aktu notarialnego
• ustne oświadczenie woli spadkodawcy wobec osoby urzędowej

Natomiast do testamentu szczególnego zaliczymy:

• ustne oświadczenie woli spadkodawcy w obecności co najmniej 3 świadków
• testament sporządzony ustnie na polskim statku morskim bądź powietrznym 
• testament wojskowy sporządzony w czasie wojny, mobilizacji wojskowej lub przebywania w niewoli. 

Można podważyć testament w sytuacji, gdy został on sporządzony:

• w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli (np. osoba sporządzająca testament brała silne leki wpływające na jej racjonalne postrzeganie faktów czy też ktoś nakłonił spadkodawcę do sporządzenia testamentu takiej, a nie innej treści), 
• pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści (np. spadkodawca miał głęboką demencje, co wykorzystał jego sąsiad mówiąc mu, że spadkodawca nie ma dzieci co było nieprawdą i żeby cały majątek przepisał właśnie na niego,
• pod wpływem groźby. 

Tak, każdy spadek można odrzucić. Jednak spadkobierca wyrażający chęć odrzucenia spadku musi tego dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia kiedy dowiedział się o swoim powołaniu do spadku. 

Odrzucić spadek może zarówno osoba pełnoletnia (posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, nie ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo), jak i małoletnia za pośrednictwem przedstawicieli ustawowych.  

Zachowek chroni interesy osób, które zostały pominięte w spadku. Pomaga też dochodzić podziału spadku przyznanego w nierównych częściach w stosunku do innych spadkobierców. Zachowek ułatwia uzyskanie kwoty pieniężnej dla najbliższych zmarłego, którzy zostali pominięci w spadku lub którzy nie otrzymali spadku w równych częściach. 

Zachowek przysługuje:

• Zstępnym – są to osoby, które w odniesieniu do zmarłego znajdowały się z nim w linii prostej, czyli dzieci, wnuki, prawnuki itd. 
• Małżonkowi – tylko wtedy, gdy w czasie śmierci drugiego małżonka (który pozostawił spadek) ich małżeństwo wciąż trwa i nie są oni w czasie rozwodu czy separacji,
• Rodzicom spadkodawcy

Wysokość zachowku uzależniona jest od tego kto stara się o zachowek. 

Osobą znajdujące się w linii prostej ze spadkodawcą, jego małżonkowi oraz rodzicom (jeśli są trwale niezdolni do pracy lub w przypadku dzieci są to dzieci małoletnie) przysługuje zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego. W pozostałych przypadkach osoby uprawnione do zachowku mogą żądać ½ wartości udziału spadkowego. 

Istnieją 3 podstawowe przesłanki wydziedziczenia. Można zatem wydziedziczyć:

• osobę, która działa wbrew zasadzie współżycia społecznego, a stan ten trwa długotrwale i niezmiennie np. jest alkoholikiem czy dokonuje działań przestępczych  
• osobę, która dopuściła się umyślnego względem spadkodawcy czy też najbliższych osób czynu zagrażającego jego życiu, zdrowiu, wolności lub rażącej obrazy czci 
• osobę, która nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy. Chodzi tu o nieudzielenie spadkodawcy pomocy zarówno finansowej, jak i fizycznej np. niepłacenie alimentów czy brak pomocy niedołężnemu rodzicowi.

Akt poświadczenia dziedziczenia jest notarialnym dokumentem, pozwalającym dokonać formalnego stwierdzenia nabycia prawa do spadku. Akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza umożliwia przejście prawa własności na osoby ubiegające się o ten akt. 

Tak. Osoba małoletnia posiada zdolność prawną, a co za tym idzie, że pomimo braku pełnoletności może dziedziczyć spadek. 

Tak, małoletni może odrzucić spadek ale tylko za pośrednictwem swoich opiekunów. Uwaga! Jeśli przedstawiciele ustawowi chcą odrzucić spadek w imieniu małoletniego w pierwszej kolejności muszą uzyskać na jego odrzucenie zgodę sądu. 

Czas trwania procesu w sprawie spadkowej uzależniony jest przede wszystkim od stanowiska uczestników procesu. Jeśli są oni zgodni co do treści wniosku, postępowanie w sprawie spadkowej ulegnie znacznemu skróceniu. Sprawa spadkowa jest dłuższa, kiedy uczestnicy nie są wstanie dojść do porozumienia i wyrażają odmienne stanowiska. 

Zapis windykacyjny jest postanowieniem zawartym w testamencie. Za jego sprawą spadkodawca wyraźnie określa co nabędzie każdy ze spadkobierców wraz z chwilą otwarcia spadku. Zapis windykacyjny pozwala na precyzyjne rozdysponowanie majątkiem.