Niejednokrotnie osoby, które są wzywane na przesłuchanie w roli podejrzanego,
wpadają w panikę. Obawiają się, że mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności
karnej. Nie wiedzą też, jak się zachować, co mówić, a jakich informacji nie ujawniać.
Czy podejrzany generalnie może odmówić składania wyjaśnień? Na to pytanie
odpowiemy w dalszej części artykułu.
Kim jest podejrzany?
Podejrzany to osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu
zarzutów. Również osoba, której bez takiego postanowienia przedstawiono zarzuty w
związku z rozpoczęciem przesłuchania podejrzanego.
Wezwanie podejrzanego na przesłuchanie
Jak już wiadomo, podejrzany jest wzywany przez odpowiednie organy
na przesłuchanie. Zawiadomienie to następuję najczęściej poprzez korespondencję.
Podejrzany powinien otrzymać je co najmniej 7 dni przed datą przesłuchania.
Czasem zdarza się, że organ wzywający posiłkuje się telefonem czy mailem,
ale to tylko wtedy, gdy sprawa jest bardzo poważna. Co w sytuacji, kiedy wybrana data
i godzina nie odpowiada podejrzanemu? Podejrzany może z wcześniejszym
wyprzedzeniem poinformować organy o niemożliwości stawiennictwa się
w wybrany dzień i ustalić dogodny termin z wzywającym.
Załóżmy, że podejrzany Pan Paweł został poinformowany listownie
o przesłuchaniu w odpowiednim terminie. W dniu przesłuchania źle się poczuł i trafił do
szpitala. Nie stawił się więc na przesłuchanie. Co wtedy? Nie poinformował przecież
wzywającego o niemożliwości stawiennictwa. W tym wypadku Pan Paweł swoją nieobecność musi usprawiedliwić zaświadczeniem lekarskim. Uwaga… zaświadczenie to powinno być wydane przez lekarza sądowego. W przeciwnym razie, gdy zaświadczenie będzie wydane przez każdego innego lekarza, może nie być uznane za wiarygodne.
Pamiętaj! Niestawiennictwo się na przesłuchanie w roli podejrzanego bez usprawiedliwienia będzie wiązać się z karą nałożoną przez prokuratora.
W najgorszym wypadku prokurator zażąda od organów ścigania zatrzymania wzywającego i obowiązkowego doprowadzenia go na przesłuchanie.
Przesłuchanie podejrzanego – krok po kroku
- Podejrzanemu przedstawiana jest treść zarzutu, czyli nic innego, jak wywód
o tym, o co jest podejrzany. Po przedstawieniu zarzutów osoba wezwana
na przesłuchanie staje się podejrzanym. W tym momencie podejrzany posiada
zarówno swoje prawa, jak i obowiązki. Zobowiązanym do poinformowania o
nich jest organ przesłuchujący podejrzanego. Jakie prawa ma podejrzany?
Do praw podejrzanego należy w szczególności zaliczyć:
-Prawo do obrony
-Prawo do składania wyjaśnień
-Prawo do odmowy składania wyjaśnień
-Prawo do odmowy odpowiadania na pytania
Te 4 kluczowe prawa, z jakich może korzystać podejrzany, powinny być dla
niego najważniejsze (o pozostałych przywilejach i obowiązkach opowiemy w dalszej
części tego artykułu) . - Podejrzanemu zostały przedstawione zarzuty i co dalej? Tu pada najważniejsze
pytanie całego procesu przesłuchania – Czy zrozumiał/a Pan/Pani treść zarzutu
i czy przyznaje się Pan/Pani do zarzucanego czynu? W tym momencie podejrzany
może przyznać się do winy i poddać się dobrowolnie karze lub wszystkiemu zaprzeczyć.
Może też milczeć.
Jeśli nie wiesz, czym jest dobrowolne poddanie się karzę, zajrzyj do naszego artykułu
Dobrowolne poddanie się karze
- Na końcu przesłuchania podejrzany jest proszony o złożenie swojego podpisu
pod protokołem. Składając podpis, potwierdza zgodność treści protokołu
z zeznaniami.
Przesłuchanie podejrzanego, a protokół z przesłuchania
Podczas przesłuchania podejrzanego sporządzany jest protokół, czyli zapisywany
jest bardzo dokładnie cały przebieg przesłuchania. Precyzyjnie wyjaśniając to, co
zeznaje podejrzany. Oczywiście każdy przesłuchiwany ma prawo wglądu do protokołu
i może kontrolować jego zapisy. Często się zdarza, że podejrzany w emocjach nie
zwraca uwagi na to, co zapisywane jest w protokole. To duży błąd! Nadzorowanie
protokołu jest o tyle istotne, że w późniejszym procesie, gdy dojdzie do przesłuchania
przed sądem, oba zeznania będą do siebie porównywalne. Jakiekolwiek nieścisłości
i niespójność w dwóch przesłuchaniach zawsze działają na niekorzyść podejrzanego.
Rzecz jasna, jeśli podejrzany ma obrońcę, to w jego obowiązku leży doglądanie
i kontrolowanie protokołu.
Prawa i obowiązki podejrzanego
Oprócz wspomnianych naszym zdaniem najważniejszych praw, które posiada
przesłuchiwany podejrzany, należy zaliczyć do nich jeszcze:
-składanie wniosków o wykonywanie czynności śledztwa lub
dochodzenia i czynności dowodowych w obecności podejrzanego
-możliwość złożenia wniosku lub wyrażenia zgody na wniosek
pokrzywdzonego o skierowanie sprawy do instytucji, lub osoby godnej
zaufania, aby przeprowadzić między nimi mediację
-przesłuchanie podejrzanego w obecności obrońcy
-korzystanie z bezpłatnej pomocy tłumacza.
Jeśli ustawodawca przyznaje podejrzanemu jakieś prawa, to i nakłada na niego szereg
obowiązków. Do obowiązków podejrzanego pozostającego na wolności należy:
-obowiązkowe stawiennictwo się na każde wezwanie organu
prowadzącego czynności śledcze,
-zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie o każdej
zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7
dni,
-wskazanie adresu do doręczeń w kraju (jeżeli podejrzany przebywa
za granicą).
Cały proces przesłuchania podejrzanego nie jest wbrew pozorom skomplikowany.
Wystarczy zapoznać się z podstawowymi prawami i obowiązkami. W razie pytań
zapraszamy do skontaktowania się z naszą Kancelarią. Oferujemy profesjonalną pomoc.