Zachowek

W potocznym języku zachowek określany jest jako zachówek. Natomiast jego jedyna prawidłowa nazwa to zachowek.

Zachowek, a konkretnie pozew o zapłatę zachowku to narzędzie ułatwiające najbliższym zmarłego (małżonkowi, zstępnym, rodzicom spadkodawcy) uzyskanie kwoty pieniężnej w sytuacji, kiedy zostali pominięci w spadku lub nie otrzymali spadku w równych częściach.

Zachowek przysługuje:

Zstępnym – są to osoby, które w odniesieniu do zmarłego znajdowały się z nim w linii prostej, czyli dzieci, wnuki, prawnuki itd.

Małżonkowi – tylko wtedy, gdy w czasie śmierci drugiego małżonka (który pozostawił spadek) ich małżeństwo wciąż trwa i nie są oni w czasie rozwodu czy separacji.

Rodzicom spadkodawcy.

Wysokość zachowku uzależniona jest od tego, kto stara się o zachowek.

Osobą znajdującym się w linii prostej ze spadkodawcą, jego małżonkowi oraz rodzicom (jeśli są trwale niezdolni do pracy lub w przypadku dzieci są to dzieci małoletnie) przysługuje zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego. W pozostałych przypadkach osoby uprawnione do zachowku mogą żądać ½ wartości udziału spadkowego.

Dziedziczenie ustawowe to podział majątku i obowiązków majątkowych zgodnie z przepisami prawa cywilnego pomiędzy spadkobierców. Przepisy prawa ustalają dla kogo i w jakich częściach majątek po zmarłym dziedziczą jego bliscy. W pierwszej kolejności do dziedziczenia po zmarłym na podstawie ustawy uprawnieni są dzieci, małżonek oraz dalsi zstępni. 

Dziedziczenie ustawowe następuje tylko wtedy, gdy zmarły nie sporządzi testamentu.

Zachowek nie należy się przede wszystkim osobą, które spadkodawca wydziedziczył w swoim testamencie.

Wydziedziczenie polega na pozbawieniu (w testamencie) określonych członków rodziny zachowku np. poprzez ich nieuwzględnienie w ostatnim oświadczeniu woli zmarłego. Spadkobierca, który został wydziedziczony, nie dziedziczy nic po zmarłym, a co więcej nie przysługuje mu prawo do zachowku.

Zachowek należy się przede wszystkim w sytuacji, w której umiera osoba zapisująca w swoim testamencie cały spadek lub jego część spadkobiercy spoza rodziny. Również wtedy, gdy spadek został rozdysponowany przez spadkodawcę w testamencie w częściach nierównych pomiędzy spadkobiercami.

Osobie, która otrzymała od spadkodawcy za jego życia darowiznę, wartości równej wysokości należnego zachowku nie przysługuje prawo do zachowku. O zachowek można się strać tylko wtedy, gdy wartość przekazanej darowizny za życia przez zmarłego jest mniejsza od wartości należnego zachowku.

Zachowek po rodzicach występuje w sytuacji, kiedy rodzice, przekazali majątek w całości bądź części komuś innemu, niż osobie najbliższej, która dziedziczyłaby normalnie, ustawowo po rodzicach. Taka osoba np. syn może ubiegać się o zachowek po rodzicach.

Zachowek po rodzicach nie należy się jeżeli dziecko zostało wydziedziczone przez rodziców w testamencie.

Zachowek (roszczenie o zachowek) przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia otwarcia testamentu. W przypadku braku testamentu od dnia śmierci spadkodawcy.

Osoba, która zrzekła się dziedziczenia, nie ma zarówno praw do spadku, jak i do zachowku. A więc osoba taka zrzeka się z automatu zachowku.

Z chwilą odrzucenia spadku, osobie odrzucającej nie przysługuje prawo do zachowku.

Zachowek wynosi połowę wartości, jeżeli uprawiony dziedziczył by na podstawie ustawy. A w przypadku, jeżeli uprawiony jest stale niezdolny do pracy albo jest małoletni przysługuje mu 2/3 wartości udziału spadkowego.

Zapis windykacyjny jest postanowieniem zawartym w testamencie, w którym zmarły stwierdza, że określona osoba otrzyma na własność konkretny przedmiot, wchodzący w skład majątku z chwilą śmierci spadkodawcy. Zapis windykacyjny musi być pod rygorem nieważności zawarty w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Dokonanie zapisu windykacyjnego w testamencie nie jest sposobem na to, aby osoba, która otrzymała zapis windykacyjny uniknęła odpowiedzialności za zapłatę zachowku. dolicza się do wartości spadku, ustalając substrat zachowku.

Pozew o zachowek należy wnieść do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy. Jeśli wartość pieniężna jest niższa od kwoty 75 tys. to pozew o zachowek należy złożyć do Sądu Rejonowego, natomiast, gdy kwita ja jest wyższa niż 75 tys. pozew o zachowek składa się do Sądu Okręgowego.

Trudno jest przewidzieć przebieg i czas trwania sprawy o zachowek. Każda sprawa jest inna. Występują w nim inni spadkobiercy, inne są przedmioty wchodzące w skład majątku, czy po prostu sąd poprzez swoje działanie znacznie skraca lub przedłuża postępowanie w sprawie o zachowek.